قابلیت ثبت نرم افزار به عنوان اختراع

مقدمه 

شاید یکی از زمینه ­های اصلی فعالیت­های استارتاپی را بتوانیم نرم­ افزار و برنامه ­های رایانه­ ای بدانیم. در اغلب موارد نرم­ افزار جدیدی نوشته می­شود و طراحان و نویسندگان آن به دنبال کسب حمایت­ های قانونی از محصول خود هستند. اما آیا می­توان نرم­ افزارها را به عنوان یک اختراع ثبت نمود؟

نرم افزار چیست؟ 

مقدمتا بد نیست با تعریفی در مورد نرم ­افزار شروع کنیم: نرم افزار عبارت است از مجموعه برنامه ­های رایانه ­ای، رویه ­ها دستورالعمل­ها و مستندات مربوط به آن­ها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانه ­ای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حامل­ های رایانه ­ای ضبط شده باشد.

کپی رایت نرم افزار  

در مورد ثبت نرم­ افزارها به عنوان اختراع باید گفت که اصل و قاعده بر این است که این موارد را نیز زیر مجموعه­ ی آثار ادبی-هنری آورده و طبیعتا مشمول حمایت ­های ادبی-هنری قرار می­دهند چراکه استدلال می­کنند نرم ­افزار چیزی نیست جز کدهای نوشته شده و دستورالعمل­ هایی که توسط رایانه­ خوانده می­شود. اما عده­ ای هستند که به دنبال کسب حمایت­ های حق اختراع برای نرم افزار می­گردند و معتقدند برخی از نرم­ افزارها صرفا یک اثر ادبی به حساب نمی ­آیند و ویژگی ­های یک اختراع را دارد. بدین منظور می­توان از قوانین چندی که مستقیم و غیر مستقیم به این مهم پرداخته است کمک گرفت و تا حدی زوایای پنهان این قضیه را روشن کرد.

نرم افزار به عنوان اختراع 

ابتدائا به سراغ یکی از قوانین بین­ المللی می­ رویم؛ در معاهده تریپس از اعضا خواسته شده است که برنامه­ های کامپیوتری را مطابق با کنوانسیون برن مورد حمایت قرار بدهند، اما در همان معاهده فرصتی برای نرم ­افزارها به صورت غیر مستقیم باز شده است چرا که در ماده ­27 همان معاهده اشاره شده است حق ثبت اختراع برای هر اختراعی اعم از محصولات یا فرآیندها در تمام رشته ­های فن­آوری وجود دارد. در قوانین داخلی نیز قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم­افزارهای رایانه ­ای به نوعی به این امر پرداخته است. در ماده2 این قانون صراحتا بیان شده شده است که در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات، نرم ­افزارها به عنوان اختراع شناخته می ­شوند.

همانطور که می ­دانیم برای ثبت اختراع، شیء مورد نظر باید یک­سری شرایط عمومی داشته باشد از جمله ابتکاری بودن کاربرد صنعتی داشتن و نوین بودن، طبیعتا اگر نرم­ افزاری بخواهد به عنوان یک اختراع ثبت گردد باید این ویژگی­ ها را داشته باشد.

بنا به دستور آیین­ نامه­ تاییدیه فنی حق اختراع نرم­ افزار، برنامه ­های رایانه ­ای در صورتی قابل ثبت هستند که در سطح جهانی نو باشند و ارتقاء قابل توجهی را در حوزه فناوری اطلاعات موجب گردند و نهایتا قابلیت پیاده سازی و اجرا داشته باشند. در همین راستا متقاضیان باید تاییده­  فنی کمیته  حق اختراع که زیر نظر شورای عالی انفورماتیک است را کسب نمایند.

برای این­که یک نرم­ افزار بتواند به عنوان اختراع ثبت شود، باید جدا از ساختار سیستم و محصول صنعتی­ ای که احتمالا با آن درآمیخته است نیز وزن مهمی در کل کار داشته باشد و از گام ابتکاری برخوردار باشد و بتوان ماهیتی مستقل از محصول ارائه شده برای آن تصور نمود. نهایتا می­توان اشاره کرد که نرم ­افزارها بدون حمایت باقی نخواهند ماند و در صورتی که موفق به اخذ تاییدیه های فنی برای حق اختراع نشدند بهتر است که پدیدآورندگان آن­ها محصول خود را برای کسب حمایت حق مولف به ثبت برسانند. طبیعتا بین این دو مفهوم حق اختراع و حق مولف تفاوت­ های ماهوی ای وجود دارد و حمایت­ هایی که ارائه می­ گردند برابر نخواهند بود به همین دلیل و برای جلوگیری از اتلاف زمان پیشنهاد می­شود پدیدآورندگان این آثار با دقت و استمداد از کارشناسان این حوزه­ ها فرصت را مغتنم شمرده و به ثبت اختراعات یا آثار خود بپردازند.

منبع: http://mag.sabtyar.com/1050/قابلیت-ثبت-نرم-ا…-به-عنوان-اختراع/